Maagdarmkanaal

Uit verschillende onderzoeken met dieren blijkt dat humussubstanties een positief effect te kunnen hebben op de werking van het maagdarmstelsel. De toediening van humussubstanties had bijvoorbeeld positieve effecten op de structuur van het darmepitheel van ratten. Dit was te zien aan langere darmvilli, diepere crypten en een hogere concentratie hydroxyproline (een bouwsteen van collageen en mogelijk een indicator voor sterker bindweefsel). Daarnaast zorgden de humussubstanties voor een efficiënter gebruik van nutriënten (1). Onderzoek met andere diersoorten, zoals varkens en kippen, laat ook zien dat humussubstanties via het voer of drinkwater een rol kunnen spelen in het bevorderen van een efficiënter gebruik van voedingsstoffen (2-7). Bovendien zijn er indicaties dat humussubstanties zowel een preventieve als een helende werking kunnen hebben op beschadigingen in het maagdarmkanaal. Bij ratten die preventief een preparaat met o.a. humussubstanties kregen toegediend, waren experimenteel geïnduceerde beschadigingen van de maagwand (door ethanol) namelijk significant kleiner. Daarbij versnelde de toediening van het preparaat ook het helingsproces van geïnduceerde maag- en darmzweren (8).

Maag- en darmzweren lijken goed te behandelen te zijn met humussubstanties. De arts schrijft doorgaans ranitidine voor. Dit is een maagzuurremmer. Doordat er minder zuur in de maag is, kan het maagslijmvlies genezen. In een onderzoek waarin de controlegroep met ranitidine werd behandeld, werd geen verschil gemeten in de effectiviteit van humuszuren enerzijds en de ranitidine anderzijds. In de groep die met humussubstanties was behandeld, was het aantal bij wie de klachten terugkeerden, lager dan in de controlegroep die met ranitidine was behandeld. (9)

Ontstekingsziektes van de darm (inflammatory bowel disease, IBD) zijn chronische aandoeningen van het maagdarmkanaal. Hieronder vallen colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. Colitis ulcerosa is een ontsteking van de dikke darm waarbij symptomen kunnen voorkomen zoals diarree, bloed­verlies, koorts en buikpijn. Er is geen duidelijke oorzaak van colitis ulcerosa maar één van de fac­toren die aan de ziekte kunnen bijdragen is een verstoorde darmflora. Dit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door antibioticagebruik of chemokuren. Er ontstaat dan een abnormale af­weerreactie in de slijmvliezen van de darm tegen de bacteriën. (10) Daarnaast heeft onderzoek aan­getoond dat er bij IBD een verhoogde productie van vrije radicalen is en een lage concentratie van antioxidanten. De oxidatieve stress die hierdoor ontstaat zou een rol kunnen spelen in de aantas­ting van de darm en dus de vorming van IBD. (11,12)

Uit Chinese onderzoeken blijkt dat humussubstanties effectief zijn in de behandeling van colitis ulcerosa. Veel patiënten beleefden en vermindering van klachten. In één onderzoek werd het effect gemeten van fulvinezuur, natriumhumaat (ook een humussubstantie) en een cocktail van regu­liere medicatie (furazolidone, cortisone, een multivitamine B8 pil, novocaine). De behandeling met natriumhumaat en met fulvinezuur leek een beter effect te hebben dan reguliere medicatie. Daarnaast had fulvine- en humuszuur een gunstig effect op de behandeling van bloedingen, oe­deem en zweren. (13)

Niet alleen op IBD, maar ook op prikkelbare darmsyndroom (irritable bowel syndrome, IBS) lijken humussubstanties een gunstig effect te hebben. Een middel met als hoofdbestanddeel leonardiet (een complex van hoog- en laag- moleculair gewicht humussubstanties) had een significante ver­mindering van klachten in vergelijking met de controlegroep. (14) Uit verder onderzoek moet blijken of het effect inderdaad vooral door de leonardiet werd verkregen, en hoe het zou kunnen werken.

Er zijn verschillende theorieën over hoe humuszuur en fulvinezuur een positieve effecten kunnen hebben in het maagdarmkanaal. Deze lijst is niet volledig! De belangrijkste zetten we op een rij:

1. Humus heeft het vermogen om schadelijke stoffen te binden in de darm waardoor de schadelijke stoffen niet opgenomen worden.
   Er zijn aanwijzingen dat humuszuur bindt aan schadelijke stoffen of bacteriën die de klachten in de darm veroorzaken. (15) Humuszuur kan bijvoorbeeld aan mycotoxines binden en daarmee het schadelijke effect hiervan voorkomen. Ook bindt het glyfosaat in dieren, waardoor het schadelijk effect op de darmflora vermindert.
2. Humuszuur vormt een laag over het mucosale oppervlakte in de darm
   Sommige onderzoeken lijken erop te wijzen dat humuszuur een beschermende laag kan vormen over het darmoppervlakte, om de opname van toxische stoffen te voorkomen en extreme dehydratatie tegen te gaan in dieren met diarree. (16)
3. Humus bevordert een gezonde darmflora
   Een onderzoek bij gezonde vrijwilligers toonde aan dat oraal toegediende humuszuren de concentraties van bestaande (gezonde) microbiota verhogen. De bacteriële alfa-diversiteit van het individuele microbioom bleef daarbij intact. De conclusie van de onderzoekers is dat humus daarmee een goede ondersteuning kan zijn voor een gunstige samenstelling van darmbacteriën. Humus zou zelfs interessant kunnen zijn om in te zetten bij behandelmethoden die gericht zijn op herstel van de balans van de darmflora, bijvoorbeeld bij een ontstoken darm. (17)
4. Humus heeft een lage pH-waarde
   Turf wordt aan biggen gegeven om diarree te voorkomen. Het heeft een vrij lage pH-waarde, wat ervoor zorgt dat ook de pH-waarde van de darminhoud daalt. Deze lagere pH-waarde kan mogelijk de microflora in de darm onder controle houden en de groei van pathogene bacteriën remmen. Ook humuszuur en fulvinezuur hebben een lage pH-waarde (3,0-5,5) en hebben waar-schijnlijk een positief effect op de pH-waarde en microflora in de darm. (18)
5. Humus beïnvloedt de zenuwuiteinden van de darm
   Humuszuur uit turf bedekt de zenuwuiteinden in het mucosa waardoor de darm minder prikkelbaar is. Dit verlaagt stress bij dieren met darmaandoeningen. (18) Voor mensen dient dit effect nog onderzocht te worden.
6. Humus beïnvloedt spiercontracties in de darm
   Het samentrekken van de spieren in de darmen zorgt ervoor dat de darmen efficiënt vocht kunnen opnemen, en dat de darminhoud wordt getransporteerd zodat het uitgescheiden kan worden. Een te trage darmwerking leidt vaak tot verstopping en een opgeblazen gevoel. Bekende factoren hiervoor zijn stress, ongezonde voeding en te weinig lichaamsbeweging. Fulvinezuur kan de darmcontracties stimuleren en ervoor zorgen dat voedsel sneller door het maagdarmstelsel gaat. (19-20)
   Via de darmen worden veel voedingsstoffen opgenomen in ons lichaam. Overstimulatie waardoor de darminhoud te snel geleegd wordt, is evenmin wenselijk als een te trage darmwerking. De juiste dosering humussubstanties is dus erg belangrijk.

1. Yasar S, Gokcimen A, Altuntas I, Yonden Z, Petekkaya E. Performance and ileal histomorphology of rats treated with humic acid preparations. J Anim Physiol Anim Nutr (Berl). 2002;86(7-8):257-64.
2. Bai HX, Chang QF, Shi BM, Shan AS. Effects of fulvic acid on growth performance and meat quality in growing-finishing pigs. Livestock Science. 2013;158(1-3):118-23.
3. El-Husseiny OM, Abdallah AG, Abdel-Latif KO. The influence of biological feed additives on broiler performance. Int J Poult Sci 2008;7(9):862-71.
4. Lala A, Oso AO, Okwelum N, Ajao A, Adegbenjo A. RESPONSE OF BROILER CHICKENS TO VARYING DOSAGE OF HUMIC ACID IN DRINKING WATER. Journal of animal production research. 2017;29:288-94.
5. Ozturk E, Ocak N, Coskun I, Turhan S, Erener G. Effects of humic substances supplementation provided through drinking water on performance, carcass traits and meat quality of broilers. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition. 2010;94(1):78-85.
6. Ozturk E, Ocak N, Turan A, Erener G, Altop A, Cankaya S. Performance, carcass, gastrointestinal tract and meat quality traits, and selected blood parameters of broilers fed diets supplemented with humic substances. Journal of the Science of Food and Agriculture. 2012;92(1):59-65.
7. Taklimi S, Ghahri H, Isakan M. Influence of different levels of humic acid and esterified glucomannan on growth performance and intestinal morphology of broiler chickens. Agricultural Sciences. 2012;03:663-8.
8. Brzozowski T, Dembiński A, Konturek S. Influence of Tołpa Peat Preparation on gastroprotection and on gastric and duodenal ulcers. Acta poloniae pharmaceutica. 1994;51(1):103-7.
9. Zhu, X. The comparison of the clinic effect between sodium fulvate and ranitidine for stomach and duode num ulcer patients. Humic Acid. 1991.
10. Hendrickson BA, Gokhale R, Cho JH. Clinical aspects and pathophysiology of inflammatory bowel disease. Clin Microbiol Rev. 2002;15(1):79-94.
11. Koutroubakis IE, Malliaraki N, Dimoulios PD, Karmiris K, Castanas E, Kouroumalis EA. Decreased total and corrected antioxidant capacity in patients with inflammatory bowel disease. Dig Dis Sci. 2004;49(9):1433-7.
12. Koutroubakis IE, Malliaraki N, Dimoulios PD, Karmiris K, Castanas E, Kouroumalis EA. Decreased total and corrected antioxidant capacity in patients with inflammatory bowel disease. Dig Dis Sci. 2004;49(9):1433-7.
13. Bingwen S. The clinic observation of the treatment by sodium humate for chronic colitis. Journal Humic Acid. 1985.
14. Bittner AC, Croffut RM, Stranahan MC. Prescript-Assist probiotic-prebiotic treatment for irritable bowel syndrome: a methodologically oriented, 2-week, randomized, placebo-controlled, double-blind clinical study. Clin Ther. 2005;27(6):755-61.
15. Büsing K, Harmeyer J, Markuske KD, Zeyner A. Microscopic evidence for uptake of orally given humic acids by the intestinal mucosa in piglets. Anim Prod Sci. 2011;51, 967-73.
16. Islam KMS, Schuhmacher A, Gropp JM. Humic acid substances in animal agriculture. Pak J Nutr. 2005;4(3):126-34.
17. Swidsinski A, Dörffel Y, Loening-Baucke V, Gille C, Reißhauer A, Göktas O, et al. Impact of humic acids on the colonic microbiome in healthy volunteers. World J Gastroenterol. 2017;23(5):885-890.
18. Trckova M, Matlova L, Hudcova H, Faldyna M, Zraly Z, Dvorska L, et al. Peat as a feed supplement for animals: A review. Vet Med (Praha). 2005;50(8):361-77.
19. Beer AM, Sagorchev P, Lukanov J. Isolation of biologically active fractions from the water soluble components of fulvic and ulmic acids from peat. Phytomedicine. 2002;9(7):659-66. Beer AM, Lukanov J, Sagorchev P. The influence of fulvic and ulmic acids from peat, on the spontaneous contractile activity of smooth muscles. Phytomedicine. 2000;7(5):407-15.
20. Beer AM, Sagorchev P, Lukanov J. Isolation of biologically active fractions from the water soluble components of fulvic and ulmic acids from peat. Phytomedicine. 2002;9(7):659-66. Beer AM, Lukanov J, Sagorchev P. The influence of fulvic and ulmic acids from peat, on the spontaneous contractile activity of smooth muscles. Phytomedicine. 2000;7(5):407-15.